Poslovne vesti - Crna Gora

Banke odoljele krizi

Crnogorske banke su, bez obzira na jak uticaj globalnih finansijskih poremećaja i određene rizike iz realnog sektora, usjele da se, uz mjere podrške, ove godine konsoliduju i odupru negativnim efektima, ocijenili su iz Vlade.

U Vladinoj Analizi ostvarenja Ekonomske politike za devet mjeseci saopšteno je da je kriza u realnom sektoru uticala na urednost izmirivanja obaveza privrede i stanovništva prema bankama, što se odrazilo na oteženo poslovanje bankarskog sistema.

Iz Vlade su kazali da je na pojačani oprez banaka prilikom odobravanja novih zajmova, između ostalog, uticalo pogoršanje boniteta dužnika, relativno veliki broj kredita koji kasne i rast nekvalitetne aktive banaka. »Odsustvo kreditnih aktivnosti, u uslovima izražene nelikvidnosti u preduzećima, predstavljalo je ključni problem pada privredne aktivnosti u proteklom periodu«, navodi se u Analizi.

Većina velikih banaka je, kako su kazali, prije krize vodila neadekvatnu politiku upravljanja rizikom, što je dovelo do stvaranja brojnih problema sa kojima se djelimično i sada suočavaju. Neki od problema tiču se naplate potraživanja, poboljšanja bilansnih pozicija, nedovoljnog nivoa kapitala i smanjenja aktive.

Iz Vlade su podsjetili da su:

• ukupni depoziti banaka krajem jula iznosili 1,8 milijardi eura, što je 0,1% više u odnosu na jun, dok je na godišnjem nivou ostvaren rast od 4,5%;
• oročeni depoziti su, sa 60,3%, dominirali u ročnoj strukturi. Najveće učešće u njima imali su depoziti oročeni na period od tri mjeseca do godine, 30,1%, dok se na one do tri mjeseca odnosilo 18,8%.

Sektorski posmatrano, u ukupnim depozitima i dalje dominiraju depoziti građana, sa 49,6%, u čijoj ročnoj strukturi dominatno učešće imaju oročeni, sa 65,5%, dok se na one po viđenju odnosi 34,3%. »Ohrabruje činjenica da je štednja stanovništva od juna prošle godine, izuzimajući januar ove, u konstantnom blagom porastu, što je pozitivan signal vraćanja povjerenja u bankarski sistem«, ocijenjeno je u Analizi.

• Ukupna štednja građana krajem jula iznosila je 898 miliona eura, što je 3,4 odsto više nego u junu. Štednja je u odnosu na isti period prošle godine porasla 17,5% ili 134 miliona eura.
• Ukupni krediti u julu su u odnosu na jun pali 0,9% na 2,3 milijarde eura, dok je na godišnjem nivou bili 11,5% manji.

U strukturi ukupno odobrenih kredita dominatno učešće, od 94,1%, imali su oni odobreni privredi i stanovništvu, dok se preostalih 5,9% odnosilo na banke, ostale finansijske institucije i organizacije u javnom vlasništvu.

Iz Vlade su podsjetili da je u cilju poboljšanja položaja bankarskog sistema i podsticanja kreditnih aktivnosti, Centralna banka u prethodnom periodu dva puta mijenjala stopu obavezne rezerve. Ta stopa sada iznosi 10%, pri čemu je otvorena mogućnost da se do 25% plasira u državne zapise.

Izmjenama odluke o klasifikaciji aktive bankama omogućeno je smanjenje izdvajanja za rezervacije, a donijete su i odluke koje omogućavaju olakšice prilikom restrukturiranja kredita. »U cilju podsticanja kreditne aktivnosti donijete su i odluke koje omogućavaju bankama da prilikom odobravanja kredita izostave pokazatelje poslovanja iz prošle godine, kao i da odobravanje zajmova za nove projekte obavljaju analizom njegove rentabilnosti«, navodi se u Analizi.

Odlukom o minimalnim standardima za upravljanje rizikom likvidnosti propisana je obaveza banaka za održavanje minimalnih koeficijenata na dnevnoj osnovi od 0,9% i dekadnoj 1%.

Iz Vlade su dodali i da su sve banke tokom jula imale dnevne i dekadne koeficijente likvidnosti iznad propisanog minimuma, dok je prosjek likvidnih sredstava porastao u odnosu na uporedni period prošle godine i iznosio je 504,5 miliona eura.

Oni su podsjetili i da je u oktobru počeo da radi novoformirani Savjet za finansijsku stabilnost, koji bi trebalo da obezbijedi sinhronizovane aktivnosti različitih supervizora u cilju veće efikasnosti finansijskog sistema.

Izdvojena obavezna rezerva banaka kod CBCG u julu je iznosila je 161,9 miliona eura, što je 0,6% niže nego u junu. Mogućnost izdvajanja dijela obavezne rezerve u obliku državnih zapisa u julu je iskoristilo devet banaka i po tom osnovu izdvojeno je 36,3 miliona eura.

U Analizi je ocijenjeno i da su negativni efekti ekonomske krize uslovili produbljavanje problema nelikvidnosti u privredi sa porastom međusobnih dugovanja. Prema podacima CBCG-a, od 53,06 hiljada preduzeća i građana koji obavljaju neku djelatnost, 13,3 hiljada bilo je u blokadi i sa ukupnim dugom od 219,4 mililona eura.

»Na kraju septembra su, u neprekidnoj blokadi do jedne godine, bili računi 2,3 hiljade firmi sa blokadom 54,8 miliona eura, dok je duže od godinu bilo blokirano 11 hiljada dužnika sa iznosom od 164,5 miliona eura", navodi se u Analizi.